Koopdrang, Black Friday & cadeautips: mijn survivalgids
Black Friday is weer gearriveerd: een mooi moment om het eens over koopdrang te hebben. Ik ben de eerste die toegeeft: ja, ik koop best graag dingen. En als ik afga op de garderobes van veel van mijn klanten, sta ik daar niet alleen in. 😉 Waar komt onze drang tot kopen toch vandaan en hoe wakkert Black Friday (of inmiddels zelfs ‘Black month’, inclusief Cyber Monday) deze kooplust verder aan?
Voor dit artikel ging ik op onderzoek uit. Ook geef ik vandaag wat tips over hoe je kunt voorkomen dat je al te zeer toegeeft aan alle verleidingen en over de categorieën aankopen die je in deze periode wél echt voordeel op kunnen leveren.
Waar komt koopdrang vandaan?
Onze hersenen produceren tijdens het kopen van spullen allerlei chemische stoffen die ons een prettig gevoel geven, onder meer het gelukshormoon dopamine. Elke aankoop zorgt voor een extra shot van deze stof. Genot en euforie zorgen ervoor dat we tijdelijk opgaan in het moment en even ontsnappen uit de realiteit. Vaak voelen we ons een soort ‘nieuwe, verbeterde’ versie van onszelf met onze nieuwe spullen en leveren nieuwe items ook complimenten op. Je zou winkelen daarom kunnen zien als een maatschappelijk geaccepteerde drug.
Het kopen van nieuwe kleren kan dus bijdragen aan je goed voelen en een positiever zelfbeeld – tot op zekere hoogte. De komst van webwinkels zorgt ervoor dat we steeds meer mogelijkheden hebben om veel te bestellen, zelfs wanneer we er op dat moment het geld niet voor hebben. Als kopen in die zin problematisch wordt (koopverslaving, meer uitgeven dan je kunt missen) verlaagt het weer het zelfbeeld, onder meer door negatieve gedachten over jezelf omdat je je ‘weer’ niet hebt kunnen inhouden.
Het is dus zaak om de balans te houden: wel leuk af en toe ‘zelfbeeld verhogend’ iets aanschaffen, maar niet te verzanden in verstoord koopgedrag en aankopen waar je later spijt van krijgt.
Beeld via Freepik
De marketing-psychologie achter Black Friday
Enter Black Friday. Rond Black Friday wordt er – vrij letterlijk – gebruikgemaakt van een LAWINE aan psychologische beïnvloedingsstrategieën. Strategieën die elkaar ook nog eens versterken en leiden tot overhaaste en potentieel onverstandige aankoopbeslissingen. Van fomo (fear of missing out, de angst om de boot te missen), anticipated regret (als je dit nu niet koopt, ga je spijt krijgen!), verliesaversie, sociale bewijskracht (anderen kopen óók nu), het schaarste-principe (straks is de aanbieding weg), concurrentie, de eerdergenoemde dopamine rush, de sunk cost fallacy (waarbij je meer uitgeeft om ‘waar voor je geld’ te krijgen) en tot slot het confirmation bias-effect (waarbij je informatie zoekt die je aankoopbeslissingen bevestigt, en tegengestelde informatie negeert).
Het is, kortom, een hele mond vol.
Kocht je dus tijdens eerdere Black Fridays meer dan je lief was, weet dan dat het niet alleen aan jou lag: je psyche wordt echt een beetje gekaapt. 😉
NB Lees voor een diepere analyse over al deze beïnvloedings-mechanismen het interessante artikel dat het Nederlandse Instituut van Psychologen (NIP) over Black Friday schreef.
Zo weersta je de verleidingen van Black Friday
Oké, maar hoe voorkom je dan een shopping spree deze dagen? Een aantal tips uit de psychologie, het boeddhisme en de personal styling.
Vanuit de psychologie
Het NIP adviseert: maak een goed voorbereide boodschappenlijst vóórdat de kortingen bekend zijn en richt je op echte, al bestaande persoonlijke behoeften. Wat volgens de psychologen extra goed werkt is een vriend/vriendin als buddy instellen en elkaar de opdracht én de macht geven om de ander bij de boodschappenlijst te houden. Hierdoor activeer je noodgedwongen je meer nadenkende Systeem 2, waardoor alle bovenstaande beïnvloedingstechnieken ineens veel moeilijker mentale ‘voet aan de grond’ krijgen.
Vanuit het boeddhisme
Black Friday draait om verleiding – en volgens het (zen)boeddhisme begint vrijheid juist bij het doorzien daarvan. Reclame probeert ons te laten geloven dat we pas gelukkig zijn met dat nieuwe paar schoenen of die glanzende gadget. Maar echte rust komt meestal niet van nóg iets erbij, maar van tevreden zijn met wat er al is. Dus voordat je op ‘plaats in winkelmandje’ klikt, stop even. Leg je telefoon neer, richt je op je adem en merk op wat je voelt: spanning? Opwinding? Onrust? Dat zien is vaak al genoeg om de betovering te verbreken. Vaak zakt het verlangen dan vanzelf weer weg – en dat scheelt niet alleen geld, maar ook ruis en schuldgevoel.
Vanuit de styling
In mijn personal styling-trajecten hanteer ik een fijne (in)checklijst met 10 shoppingvragen die je (figuurlijk) aan het kledingstuk kunt stellen bij het doen van aankopen. Bijvoorbeeld: ‘Ben jij het item dat ik regelmatig mis?’, ‘Krijg ik een diep, volledig jaaa-gevoel als ik mezelf in/met jou zie?’ en: ‘Heb ik jou niet eigenlijk al?’. Download hier een gratis exemplaar van de lijst.
Wat dan wel kopen?
Hierbij een aantal categorieën voor op je Black Friday-boodschappenlijst waarmee je werkelijk profiteert van de aangeboden deals, met mijn persoonlijke favorieten.
(Verzorgings)producten of diensten die je toch al standaard gebruikt - en niet vaker in deze mate in de aanbieding zijn. Mijn favorieten: 1. de huidverzorging van Geek & Gorgeous (alleen tijdens Black Friday 20% eraf) en 2. korting op de APK-keuring van Kwikfit (de afgelopen jaren 25 tot 40%).
Kennisproducten, zoals (online) cursussen of workshops: de entertainende doch nerdy streamingdienst Masterclass (3) voor de halve prijs is mijn grote favoriet!
Elektronica die aan vervanging toe is, vorig jaar kocht ik een nieuw als beste getest Philips stoomstrijkijzer (4), hij strijkt heerlijk.
Een kledingitem dat al lang op je wensenlijst staat en nu eindelijk wat goedkoper is. Mijn hoop is voor dit jaar gevestigd op de donkerblauwe Ribcage Bell jeans van Levi’s (5).
Cadeaus voor de feestmaand: de zijden slaapmaskers van Dore & Rose (6) zijn een fijn luxe cadeautje en op de BlackFriday-dag zelf waren ze de afgelopen jaren zowel afgeprijsd als tweede gratis.
SMTF Cadeaubonnen
Over cadeaus gesproken: ik heb samen met mijn vormgeefster Ching Knikkink-Chen mooie cadeaubonnen gemaakt waarmee je een kleurenanalyse-sessie of stylingsessie cadeau kunt doen. Dat is een cadeau en kennisproduct in één. 😉
Bekijk het aanbod op de cadeaubonnenpagina!
Nou lieve lezer, ik hoop dat ik je hiermee wat extra tools heb gegeven om deze zwarte week goed door te komen. En ik ben ook benieuwd of je nog aanvullingen hebt.
Reageer hieronder gerust op dit artikel, altijd leuk om wat van je te horen!
